Het gebeurt niet vaak dat een gedetineerde erin slaagt om te ontsnappen uit de gevangenis. Maar een enkele keer lukt het toch, ook in Leeuwarden. Zoals in 1991, toen een 42-jarige Turkse gevangene er met een helikopter tussenuit kneep.
Het was 19 februari 1991. De gevangene, die was veroordeeld tot een gevangenisstraf van tien jaar voor drugshandel, liep tegen half zes ’s middags op de luchtplaats. Ineens landde er een kleine helikopter op het sportveld van De Marwei. De Turkse man stapte in en het toestel vloog meteen weg. De hele actie had maar een seconde of twintig geduurd. Een 35-jarige Belgische medegevangene zag zijn kans schoon om mee te ontsnappen. Hij paste echter niet meer in de tweepersoonsheli en greep zich vast aan het onderstel. Op vijf meter hoogte moest hij loslaten en hij viel naar beneden op de luchtplaats.
Als een held onthaald
De politie trof de gestolen helikopter een half uur later aan op een vliegveldje bij Drachten. Van de vuurwapengevaarlijke gevangene en zijn piloot ontbrak ieder spoor. De politie wist alleen dat ze er vermoedelijk op een bromfiets vandoor waren gegaan.
Auke Zeldenrust, schrijver van het boek ‘Dorp achter tralies’ over De Marwei, weet hoe het verhaal is geëindigd:
,,De Turk heeft zijn ontsnapping met de helikopter in zijn vaderland groots gevierd. Hij is daar als een held onthaald en gaf vele interviews. Een van de kranten drukte zijn vluchtverhaal in stripvorm af, in drie tekeningen. De Turk knipte de strip uit, plakte die op een kaart en stuurde die naar de Marwei met daarop de tekst: Dank voor de goede zorgen. Hij vertelde de Turkse journalisten ook nog dat de directeur van de bajes zelf hem op het idee had gebracht door in de media te verkondigen dat ‘niemand uit de Leeuwarder gevangenis kan ontsnappen tenzij je een vogel bent’. Nou, dan word ik toch een vogel, vertelde de Turk trots aan het journaille. Later is de man voor hetzelfde delict, grote drugstransporten, opgepakt en in de zwaarst beveiligde gevangenis van Istanbul opgesloten.’’
Paniek om niks
Afgelopen juli zorgde een ontsnapping van 50 jaar geleden uit de Leeuwarder gevangenis voor een hilarische situatie. De Leeuwarder Courant schreef een artikel over een ontsnapping in 1970. Twee gedetineerden waren uit de luchtkooi ontsnapt en hadden de benen genomen. ‘Ze werkten zich vervolgens onder een hek door en klommen toen over een muur heen met behulp van aan elkaar geknoopte touwen.’ Het bewuste artikel werd opgeslagen in de knipselmap van het ministerie van Justitie en Veiligheid. De laatste zin van het stuk (De rubriek ‘50 jaar geleden’ doet een greep uit het nieuws van een halve eeuw terug) was weggevallen en daarom dacht men op het ministerie dat het om een actuele gebeurtenis ging. Al snel werd de directeur van de PI in Leeuwarder gebeld, met de vraag of het klopte dat hij twee gevangenen miste.
Andere bijzondere ontsnappingen
- In 2010 ontsnapte Hulda Kiel uit de koepelgevangenis in Breda via een zelfgegraven tunnel. Naast een verfkrabber gebruikte ze een lepel. Dat leverde haar de bijnaam ‘lepelvrouw’ op.
- Vorig jaar zag een gevangene in Vught kans om met een groep bezoekers mee naar buiten te lopen. Pas twee uur later merkte het personeel dat hij weg was. Zo simpel kan het zijn.
- De Rotterdamse gevangenis De Schie raakte in 2018 een gevangene tijdelijk kwijt toen die, verstopt in een vuilniszak op een karretje, wist te ontkomen. Zijn vriend mocht de gevangenis verlaten en nam het karretje met spullen mee naar buiten.
- Tijdens een bezoek aan het ziekenhuis wist een gevangene, de zogenaamde treitercrimineel Shahin Gheiby, veroordeeld voor een dubbele poging tot moord, in 2009 aan zijn bewakers te ontkomen. Het is de politie alleen bij deze ontsnapping niet gelukt om de gevangene weer op te pakken. De voorgaande werden uiteindelijk weer gevonden. Gheiybe staat echter op de Nationale Opsporingslijst en is daarmee één van de meest gezochte personen van Nederland.
Ontsnappen niet strafbaar
Wist je trouwens dat ontsnappen uit de gevangenis in Nederland nog niet strafbaar is? Wel is het zo dat diegene kan fluiten naar een vervroegde vrijlating. Iemand helpen ontsnappen is wel strafbaar. Wie hulp biedt bij een ontsnapping verstoort de ongestoorde tenuitvoerlegging en het gezag van de rechterlijke beslissing. En dat is wel strafbaar. Wie een ander helpt met ontsnappen kan een maximumstraf van vier jaar cel krijgen. Het kabinet werkt overigens aan een wetswijziging die het mogelijk maakt om gedetineerden wel te bestraffen.
Foto: LC
