Dwaalgedrag onder ouderen met dementie

Mensen met dementie lopen regelmatig weg. Dit dwaalgedrag is een gevolg van het ziekteproces en niet zonder risico. Er zijn verschillende manieren om dit dwalen in goede banen te leiden. Zeker als iemand nog zelfstandig woont, is het goed om te weten wat je kunt doen als je mantelzorger bent.

Mensen met een dementie lopen soms overmatig veel; ze ijsberen of lopen kriskras rond. Zonder gericht doel, althans niet duidelijk voor de buitenwereld. Zeven van de tien mensen gaan op een bepaald moment in het ziekteverloop dwalen. Dwaalgedrag komt meer voor bij vorderende dementie. In mijn naaste omgeving heb ik het gezien, dat onrustige lopen. De drang om weg te willen en de uitgang zoeken. Morrelen aan een buitendeur die op slot zit. Verwardheid omdat je niet meer weet waar je bent. Binnenlopen bij andere bewoners van het verpleeghuis. Zelfs als iemand in een instelling woont en er diverse maatregelen genomen zijn, kan dat dwalen gevaarlijk zijn. Het kan bijvoorbeeld een val veroorzaken, veelal ’s nachts als het donker is. Met alle nare gevolgen van dien.

Beweging door onrust

Natuurlijk is beweging gezond en dat moet ook zeker gestimuleerd worden. Maar als het dwalen ontstaat vanuit onrust of angst, dan wordt het een probleem. Het tegenstrijdige is dat mensen met een dementie vaak kalmeren van het dwalen. De ritmische beweging van het lopen geeft hen rust. Maar weglopen van huis en de oriëntatie kwijtraken is risicovol en kan in het ergste geval leiden tot vochttekort, verdrinking, onderkoeling of betrokkenheid bij een verkeersongeval.

Bestickerde lift

Zorginstellingen werken vaak met traphekjes, codes op de deuren en onzichtbare infrarood alarmsystemen om weglopen te voorkomen. Het camoufleren van deuren wordt ook regelmatig toegepast, met een gordijn of een sticker. Een spiegel aanbrengen op een deur kan verwarring veroorzaken en iemand afleiden van het voornemen om naar buiten te gaan. Zorgcentrum Hestia in Wemmel bestickerden de lift, de muren en deuren in de gang. De stickers laten de gang lijken op een normale straat waar de bewoners doorheen kunnen wandelen. De lift valt hierdoor niet meer op, waardoor de bewoners niet in de verleiding komen om er gebruik van te maken.

Thuisvoelen

Vertrouwdheid en herkenbaarheid zijn heel belangrijk. Dat kan met duidelijke bewegwijzering en door het plaatsen van naambordjes bij de verschillende ruimtes. Maar het zit hem vooral ook in een gevoel creëren van je thuis voelen, zodat iemand minder de behoefte heeft om weg te lopen. Door het neerzetten van vertrouwde spullen in de kamer van de zorginstelling bijvoorbeeld. Een andere mogelijkheid is een gepersonaliseerde deursticker van de eigen voordeur (Truedoors). Door die op de kamerdeur te plakken kunnen mensen met een dementie makkelijker hun kamer terugvinden en hebben ze het gevoel dat ze thuis komen. In dit filmpje zie je hoe dat eruit ziet.

Meedenken

Het kan zinvol zijn om te vragen waarom iemand weg wil, om zo een aanknopingspunt voor een oplossing te vinden. Ook een gesprek met de familie kan helpen. Innovatiekring dementie kwam met het volgende praktijkvoorbeeld. Een meneer wilde weglopen omdat hij een vergadering van zijn werk dacht te hebben. De begeleider vroeg om wat voor vergadering het ging en ze raakten aan de praat over zijn werk. Hij bleek altijd  een druk werkzaam leven te hebben gehad met veel afspraken. Daarop werd besloten om hem iedere dag een overzicht te geven van al zijn ‘afspraken’. Op deze manier kon hij van afspraak naar afspraak leven en dat gaf hem rust.

Tips voor mantelzorgers met een thuiswonende partner

Heeft je partner dementie en wonen jullie nog samen thuis, dan is eventueel dwaalgedrag een hele zorg. Het is verstandig om op tijd professionele hulp te zoeken en niet pas als jij er als mantelzorger al helemaal doorheen zit. Met de juiste hulp kan een eventuele opname uitgesteld of zelfs voorkomen worden. Onderstaande tips kunnen misschien wat extra steun geven:

  • Ten eerste, zorg goed voor jezelf. Het omgaan met dwaalgedrag van een naaste kan heel vermoeiend zijn en allerlei emoties oproepen. Goed slapen en voldoende rust nemen is belangrijk.
  • Laat ’s nachts een lampje aan op de gang en in het toilet. Er bestaat routeverlichting die makkelijk te installeren is. Maak het huis zo veilig mogelijk met dingen als traphekjes, goed vastzittende tapijten en sloten op deuren die je weinig gebruikt zoals die naar de kelder.
  • Stimuleer je partner om overdag te bewegen en actief te zijn, zodat hij of zij voldoende moe is om te slapen. Te vroeg naar bed gaan kan nachtelijke onrust versterken.
  • Het drinken van cafeïnehoudende dranken in de avond is niet verstandig. Controleer verder of je partner voor het slapengaan naar het toilet gaat.
  • Verveling kan een oorzaak zijn van dwalen. Als je altijd een actief leven hebt gehad en door je ziekte niet meer kunt breien, puzzelen of een boek lezen, dan kan verveling een issue worden. Te veel prikkels is niet goed, maar te weinig ook niet. Als je vermoedt dat het dwaalgedrag voortkomt uit verveling, kijk dan of je een nuttige en inspannende bezigheid kunt vinden voor je partner.
  • Zorg ervoor dat je partner informatie bij zich draagt waardoor hij of zij snel gevonden kan worden, bijvoorbeeld een SOS-armbandje of -hanger met contactgegevens. Stichting 2109 heeft een speldje ontworpen met een duidelijk beeldmerk en een noodnummer, waaraan mensen met een dementie te herkennen zijn en vervolgens geholpen kunnen worden als dat nodig is. Je leest er hier alles over.
  • Het kan helpen om de mensen in de buurt te vertellen wat er aan de hand is, zodat zij een oogje in het zeil kunnen houden en je kunnen waarschuwen bij weglopen.
  • Bewegen is gezond en iedere dag zelfstandig een rondje lopen is misschien haalbaar met behulp van een gps-systeem. Je hebt daar als mantelzorger een smartphone, tablet of pc voor nodig. Er zijn verschillende producten te koop zoals riemen en horloges en het is heel persoonlijk wat passend is. En óf het passend is. Niet iedereen omarmt het idee, maar het is het overwegen waard. Samen wandelen is natuurlijk een mooi alternatief.
  • Zorg dat je naaste het huis niet kan verlaten zonder dat je dit weet. Hang bijvoorbeeld een belletje aan de deur. Een bordje op de deur met “Geen uitgang” erop kan misschien werken.

Bronnen: Omdenken, Innovatiekring dementie, Dementie.nl, Studiearena

 

 

Deel dit artikel

Full 2
Culinaire routes
De leukste restaurants, de meest verfijnde smaken, de eerlijkste gerechten.
Full 2
Full 2
Fiets, wandel- en vaarroutes
Kom lekker in beweging en loop of fiets een mooie route!
Full 2
Full 2
Er op uit
Nederland is veelzijdiger dan je denkt. Laat het dagelijkse leven even achter je en geniet!
Full 2
Full 2
Schrijf mee
Vertel jij graag mooie verhalen? Schrijf dan mee met de redactie van 50+
Full 2
previous arrow
next arrow
Scroll naar boven
Scroll naar top