Genieten van taal; lees eens een gedicht

Poëzie is in het dagelijks leven overal om ons heen. Gedichten worden afgebeeld op gevels, posters, stoepen, en op social media (met name Instagram) kun je eindeloos poëzie lezen. Maar hoewel poëzie een kunstvorm is die steeds populairder wordt vallen de verkoopcijfers van dichtbundels nog steeds in het niet in vergelijking met de roman. Veel mensen komen niet eens in de buurt van de kast met poëzie in de boekwinkel (als die er überhaupt is). Of dat nou is omdat ze denken dat poëzie elitair is of onbegrijpelijk, of niks voor hen. Misschien is het een combinatie van die dingen. Maar zonde is het zeker! Want poëzie kan je leven echt verrijken. Heb je nog wat overtuiging nodig?

Je hoeft het niet te begrijpen

Een van de grootste obstakels waar nieuwe poëzielezers tegenaan lopen is dat ze willen duiden waar het gedicht over gaat, wat het betekent. Dat is ook heel mens eigen, maar in de poëzie is het veel minder belangrijk wat de dichter met het gedicht heeft willen zeggen, maar veel belangrijker wat jij er uit haalt. Poëzie is bovendien heel goed te vergelijken met de schilderkunst. Sommige dichters maken hele abstracte poëzie waar je (op het eerste) gezicht niks in kunt herkennen of geen betekenis uit kunt halen, terwijl andere dichters veel realistischer werk maken, waarbij het veel duidelijker is wat er bedoeld wordt. Smaken verschillen uiteraard en de ene stijl past beter bij je dan de andere. Maar geef niet direct op als je het niet begrijpt, probeer te luisteren naar de muziek in de woorden. Soms lukt dat beter wanneer je een gedicht hardop leest, of voorgedragen hoort worden door de dichter zelf. Soms komt de boodschap van een gedicht juist heel helder binnen.

Nog raarder dan dat

Nog raarder dan dat
we niet meer kunnen lachen
praten elkaar aanraken
is dat ik je portret
heb neergezet en dat je
nu al bent veranderd
in verhalen.
Dat je over nog wat jaren
via de prullenmand
bij oud papier belandt
vergeeld, een beau
van oma, geen één
van je opeens extravagante
gepassioneerde onberedeneerde
jongehonderigheden heel.
Geen één voorstelbaar.
En deze regels lezen
nu al vreemden.

Judith Herzberg

Poëzie lezen is mindful

In de ratrace die de wereld tegenwoordig is, kan het heel moeilijk of zelfs onmogelijk zijn om stil te staan bij de schoonheid van het leven, de wereld en de natuur. Niet alleen kan een gedicht je helpen om die schoonheid weer te zien, en er woorden aan te geven. Maar het lezen van gedichten is ook een ervaring die heel mindful is. Een gedicht verdient het namelijk om met volledige aandacht gelezen te worden. Je moet het echt tot je door laten dringen en je kunt een dichtbundel niet als en oppervlakkig chicklit verhaal weglezen. Hoewel dat soms ook heel lekker kan en ontspannen kan zijn, houdt een gedicht je juist in het hier en nu, sta je stil bij wat je net gelezen hebt. Leg bijvoorbeeld eens een dichtbundel naast je bed en lees elke avond voor je gaat slapen een gedicht, in plaats van nog maar even verder te scrollen op je telefoon. Of nog beter, lees (als je een partner hebt) elkaar gedichten voor. Wellicht ook nog goed voor de romantiek!

Voor iedereen is er poëzie

We vergeleken de poëzie eerder al met de schilderkunst. Om die vergelijking door te trekken heb je binnen de poëzie, net als in de schilderkunst, voor ieder wat wils. Er zijn verschillende stromingen te ontdekken, zoals de klassieke dichtkunst of juist de moderne dichtkunst, waarbij elke stroming weer zijn eigen specifieke kenmerken en veelvoorkomende onderwerpen heeft. Voor je erachter komt wat jou aanspreekt zul je ongetwijfeld poëzie tegenkomen waar je niets of niet veel mee hebt. Een manier om er snel achter te komen wat er zoal bestaat is door een bundel te lezen waar diverse dichters in staan uit verschillende periodes. Wil je niet direct een hele bundel aanschaffen dan is het Instagram account ‘Poëzie is een daad’ een heel goede plek om eens rond te neuzen. Ook zijn er allerlei boeken die je op weg kunnen helpen in de wereld die poëzie heet, zoals het boek van dichter Ellen Deckwitz, Olijven moet je leren lezen.

Poëzie is verre van stoffig

Wie denkt dat gedichten alleen geschreven worden door grijzende, witte mannen heeft het helemaal bij het verkeerde eind. Natuurlijk zijn die er ook, maar er zijn ook veel vrouwelijke dichters, dichters die non-binair zijn, jonge dichters, dichters uit alle lagen van de bevolking en van overal op de wereld.  Bovendien gaat poëzie ook niet altijd over de zware onderwerpen als de dood of de liefde. Maar kan het ook over iets heel kleins gaan zoals een mug (bukowski) of de wind.

Le mistral

welke naam de wind ook heeft
hij is mannelijk in alle talen
of liever jongensachtig
overal blaast hij jurken bol
rukt hij aan wasgoed
en slaat verwoed en wispelturig
de bladen om van boeken
en van kranten
waar het niet waait
vallen geen bladeren
en maakt niemand bewegingen
zoals jij nu met je hand
door je haar zo sierlijk
en vergeefs

Miriam van Hee

Voor sommige dyslectici en
afasiepatiënten zijn garnalenkroketjes
garnalenorkestjes

maar voor een dichter is het heerlijk
Je kijkt uit het raam
bedenkt iets van glas
en het is iets van glas.

Joost Oomen

Poëzie doet het goed in tijden van crisis

Als er iets gebeurd in de wereld wat we maar moeilijk kunnen vatten dan ontstaan er vaak tal van nieuwe gedichten. Zo werden er diverse bundels met corona gedichten uitgebracht tijdens de coronacrisis die nog altijd voortduurt. Maar ook grijpen we vaak naar poëzie om het onzegbare toch te kunnen verwoorden, bijvoorbeeld bij een overlijden. Ook is poëzie een goed middel om je stem te laten horen. Met regelmaat wordt er bij een grote gebeurtenis dan ook een pagina in de krant gereserveerd voor een gedicht dat bij de actualiteit past. Ook staat spoken word steeds meer op de kaart, ook bij het grote publiek, onder andere door het optreden van dichter Amanda Gorman bij de inauguratie van president Joe Biden. Zij maakte met haar poëzie zo’n grote indruk dat haar voordracht inmiddels in het Nederlands vertaald is en uitgebracht in boekvorm.