De Friese gemeente het Bildt verdwijnt. Het Bildt. De laatste keer dat ik in het Bildt was, moest ik huilen. Dat wil ik wel even uitleggen.
ZONDAGS – Het was op een zondagmorgen. De hardloopgroep startte op een pleintje in Sint Annaparochie om een kleine twintig kilometer te rennen. We liepen het rondje over de Langhuisterweg naar de Oudebildtdijk over de Burdineweg en dan de Nieuwebildtdijk op naar de Opdijk, Poldijk, Zeedijk, de bocht om naar opnieuw de Nieuwebildtdijk, en dan via de Schuringaweg naar beneden, via de Stadhoudersweg. Na een kleine twee uur waren we weer in het centrum van St. Anna.
Even terug naar het begin. We waren goed voorbereid. Muts op, handschoenen aan, jack. We gingen immers hardlopen in het Bildt en dan weet je: wind. En aangezien het flink aan het herfsten was, waren we ook op een bak regen voorbereid. Guur zou het worden. We meenden de hel van het noorden te gaan belopen.
We liepen over de kaarsrechte wegen, langs velden vol dikke klei. Het pure landschap van het Bildt. Toen de dijk op, waar we een fotootje zouden schieten. Op het moment dat ik de top van de dijk bereikte en de Waddenzee in de volle herfstzon zag schitteren, schoot ik vol. De hel van het noorden was op dat moment de hemel. Het zonlicht gaf alles een magische herfstige gouden gloed. Er dreigde in de verte een bui, diepzwarte lucht naderde. Windstilte.
Het landschap nam op dat moment alles over. Er waren alleen de aarde, de luchten, de afwezige wind. Over dát Bildt is besloten dat het niet langer het Bildt zal heten. Op 1 januari van het nieuwe jaar zijn we, als we weer de dijk beklimmen, in de Waadhoeke.
Man-o-man waar vind je nog zulk licht!
Ik probeer me voor te stellen hoe dat voor de bewoners moet zijn, voor de Bilkerts. Dat kan alleen maar door uit te gaan van mijn eigen roots, geboren aan zee in het Zuidhollandse Noordwijk. Alhoewel die gemeente er inmiddels totaal anders uitziet, dan in mijn jeugd, moet niemand natuurlijk aan de vuurtoren komen. Maar stel nu dat je als Noortukker bij Leiden wordt ingelijfd. Ik heb er een leuke tijd op de middelbare school gehad, maar een Leidenaar heb ik nooit willen zijn. Daar spreken ze een andere taal. Letterlijk en figuurlijk. Dat is niet zoals ik begonnen ben, zal ik maar zeggen. Noortukkers vinden dingen ‘keun’ (Noortuks voor: gaaf, tof, vet). Dan moet je niet aankomen met het woord ‘Leuk’ met een Leidse L. Nee, dat wordt niks.
Terug naar het Bildt. Wat gaat er voor zorgen dat de Bilkerts hun eigenheid behouden. Ik bedoel; echt behouden. Op de boerderijen en in de dijkhuizen verandert voorlopig natuurlijk niets. Maar hoe staan deze mensen over twintig jaar te boek? Hoe gaat de rest van Nederland ze noemen en vooral: hoe voelt dat voor deze mensen?
Dat ik volschoot zou je toe kunnen schrijven aan mijn band met de zee, mijn liefde voor de natuur, mijn kunstenaarshart want man-o-man waar vind je nog zulk licht! Maar ergens diep van binnen voel ik in het Bildt de grootsheid van het bestaan in de kracht van het kleinschalige. De kleine dorpen in dat enorme platte stugge kleilandschap en die woeste zee die daar tegenaan schurkt.
‘Als de verschillen tussen land en zee, tussen zomer en winter, tussen geploegd en voldragen zo groot zijn, zo scherp zijn, dan ontkomt de bewoner niet aan die invloeden’, schrijft journalist Bonne Stienstra In Stimd Slik, het boek met schilderijen van Hendrik Elings en gedichten van Jan Jaap Hilarides over het Bildt. Wat dat betreft verandert er niets. Maar toch…
